Helal Danışmanı Kimdir? Helal Danışmanlığı Nedir? Helal Belgesi Nasıl Alınır? Helal Denetimi Nasıl Olur? Helal Gıda Nedir? Helal Hakkında Güncel Rehber.

 

İnsanoğlu, günümüzde vazgeçilmezi olan beslenmede artık kültür, inanç ve beslenme tarzlarına göre seçici olmak, gerçek bir gıda denetçisi olmak durumundadır. Helal kavramı, Arapça kökenli bir kelime olup “izin verilmiş” veya “dinen uygun” anlamına gelir. Helal’in karşıtı ise din kurallarına aykırı, dinî bakımdan yasak olan anlamına gelen Haram’dır.

 

1. Helal Gıda Nedir?

Helal gıdalar, İslami kurallara uygun olarak üretilen gıdalardır. Gıda sektöründe helal ürün, İslami kurallara uygun olarak üretilen, işlenen, taşınan ve sunulan ürün demektir. Helal Gıda, sadece içerik değil; üretim süreci, temizlik, çapraz bulaşma ve personel eğitimi gibi unsurların da denetim kapsamına dahil olduğu bir sistemi ifade eder.

Helal Gıda; bitkisel, hayvansal, kimyasal ya da mikrobiyal kaynaklı gıda ürünlerinin; hammadde, işlem yardımcı maddeleri, bileşenleri, katkı maddeleri, işleme yöntemleri, işletme koşulları ve ambalajlarının İslami kurallara uygunluğunun ifadesidir. Helal Gıda aynı zamanda, çiftlikten ve tarladan alınan ürünlerin soframıza gelinceye kadar tümüyle İslami kurallara uygun olarak hazırlanmasını ifade eder.

 

Haram olan aşağıdaki türler hariç tüm gıdalar Helal kabul edilmiştir:

• Domuz/domuz eti ve bunlardan üretilen ürünler.
• Uygunsuz kesilen hayvanlar ya da kesimden önce ölen hayvanlar.
• Allah’ın dışında herhangi bir tanrı ismi altında kesilen hayvanlar.
• Alkol ve serhoş edici maddeler.
• Kan ve kandan yapılmış ürünler.
• Etçil hayvanlar, avlanmış kuşlar ve dışarıda kulağı olmayan kara hayvanları.
• Yukarıdaki ürünlerin herhangi biri ile temas eden ürünler.
• İslami kurallara göre kesilmeyen herhangi bir hayvan.

 

Helal olduğu açıkça belli olan gıdalar ekmek, meyve ve su iken; haram olduğu açıkça belli olan gıdalar şarap, domuz eti ve ölü hayvan etidir.

 

Şüpheli (Mashbooh) Kavramı

Bazı ürünlerin helal olup olmadığı konusunda belirsizlik söz konusudur (Mashbooh). Bu tür ürünlerin helal ya da haram olarak sınıflandırılabilmesi için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır. Orijinlerinin bilinmemesi sebebiyle helal ya da haram olarak sınıflandırılamayan jelatin, gliserin, enzimler, gıda katkı maddeleri, hayvansal yağ ve proteinler vb. gıdalar şüphelidirler.

 

2. Helal Belgesi (Sertifikası) Nedir ve Nasıl Alınır?

Helal belgesi, İslami kurallara (Şafi, Maliki, Hanbeli ve Hanefi mezhepleri uyarınca) uygun olarak hazırlanan ürünlere verilen uluslararası bir sertifikadır. Helal belgesi, ehil ve tarafsız bir kurumun hammaddeleri kontrol etmesi, üretimi denetlemesi ve ürünün helal gıda sertifikasına uygunluğunu tespit etmesi sonucu alınır.

Helal uygunluk belgelendirmesi, sağlıklı yaşam için üreticinin ne ürettiğinin, tüketicinin de ne tükettiğinin farkına varmasını, denetim mekanizmalarının çalışmasını ve etiketlerdeki beyan ile gerçekteki içerik tutarlılığının artmasını sağlamaktadır.

 

Helal Belgelendirmenin Amacı ve Faydaları

Helal belgelendirmenin temel amaçları şunlardır:

• Tüketiciye dini inancına uygun güvenli ürün sunmak.
• İslam ülkelerine ihracat için temel ticari gerekliliği sağlamak.
• Alkol, domuz ve helal olmayan katkı maddelerinin girdi kontrolünü güvenceye almak.
• Temizlik ve hijyenin proses esnasında helal gerekliliklere uygun yapıldığını kanıtlamak.
• Uluslararası helal standardı ile uyumlu sistem kurmak.
• Üretimde şeffaflık, izlenebilirlik ve sistemli girdi kontrolü sağlamak.

 

Helal belgesi, üretici ve tüketici arasında bir güven bağı oluşturur. Helal belgesi alan firmalar, ürünlerini küresel helal gıda pazarına arz imkanı bulabilir ve rekabet gücünü artırabilir. Ayrıca, helal sertifikası sadece helal gerekliliklerine uyulduğuna değil, aynı zamanda bu ürünün üretiminde gıda güvenliği ve hijyen uygulamalarının da katı bir şekilde uygulandığına işarettir. Helal Standardı, uluslararası geçerliliği kanıtlanmış olan ISO 22000 Standardı’nı baz aldığı için kalitenin artırılmasında önemli bir rol oynar.

 

Belge Kapsamı ve Belge Alabilecek Kuruluşlar

Helal belgelendirme, yalnızca gıda ürünleriyle sınırlı kalmayıp, kozmetik, ilaç, banka, finans, turizm, otelcilik ve seyahat gibi başka ürün ve hizmetlerle de ilgili olabilmektedir.

 

Belge alabilecek kuruluşlar şunlardır:

• Gıda üreticileri, gıda ambalajı ve yardımcı madde üreticileri.
• Catering ve yemek hizmeti sunan işletmeler.
• Et işleme tesisleri ve mezbahalar.
• Kozmetik ve ilaç üreticileri.
• Dini hassasiyete sahip tüketicilere satış yapan firmalar.
• Orta Doğu, Güneydoğu Asya ve Afrika pazarına ihracat hedefleyen işletmeler (İhracat için fiilen zorunludur).
• Otel, hastane, havayolu yemek sağlayıcıları.
• Online satışta helal gerekliliklere uygun ürün/hizmet satışı yapmak isteyen firmalar.

 

Helal Gıda Sisteminin Kurulması

Helal belgesi almak için bir sistem kurulmalıdır. Bu süreçte firmanın yapısı, prosesleri ve kanuni gereksinimleri göz önünde bulundurulur. Helal sisteminin kurulum aşamaları şunlardır:

1. Hammadde Listesi kontrol edilir.
2. Kullanılması durumunda katkı maddeleri belirlenir ve uygunluğu değerlendirilir.
3. Yasaklı madde listesi oluşturulur.
4. Üretim hattı ayrımı / temizlik validasyonu uygulanır.
5. Tedarikçi belgeleri kontrol sistemine alınır.
6. Eğitim, personel bilinci, hijyen farkındalığı sağlanır.
7. Helal prosedürler (kesim, işleme, taşıma, çapraz bulaşma kontrolü) hazırlanır.
8. İç tetkik – denetim provası – uygunsuzluk öncesi iyileştirme yapılır.

 

Aranan şartlar arasında ayrıca İyi Üretim Uygulamaları (GMP), İyi Hijyen Uygulamaları (GHP) ve HACCP şartlarının sağlanması bulunur. Ürünün paketleme malzemelerinin ve depolama şartlarının insani gereklere ve İslami kriterlere uygun olması önemlidir.

 

Belge Alma Süreci ve Yetkili Kuruluşlar

Belge alma süreci genel olarak şöyledir: Sistem kurulumu → Başvuru → Denetim → Belge → Gözetim denetimleri.

• Türkiye’de Helal Gıda Belgesi vermeye yetkili olan kuruluş, 7060 Kanun ile yetkilendirilen Helal Akreditasyon Kurumu (HAK)’dur. Belge, HAK tarafından akredite belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenir.
• Belge, İslami kurallar dahilinde tüketilmesine izin verilen ve TS OIC/SMIIC 1: 2011 Helal Gıda Genel Kılavuzu standardında verilen kurallara uygun olan yiyecek ve içecekler için düzenlenir.
• Belgenin geçerlilik süresi 1 yıldır. Her yıl gözetim denetimi yapılması gerekir. Uygunsuzluk olması hâlinde belge askıya alınabilir.

 

Düzenlenen Belge Türleri

Helal belgelendirme işlemleri neticesinde farklı türlerde belgeler düzenlenebilir:

1. Helal Uygunluk Belgesi: Helal belgelendirmesi işlemleri neticesinde ürün ve hizmet için düzenlenen ve geçerlilik süresi 1 yıl olan dokümandır.
2. Helal Kesim Belgesi: Kesimhaneler ve et parçalama tesislerinden elde edilen ürünler (karkas, parçalanmış et ve sakatat) için belirli bir partiyi temsil etmek üzere düzenlenen dokümandır. Et parçalama tesislerinin yapacakları Helal Kesim Belgesi taleplerinde, girdi olarak kullanılan karkasların Helal Uygunluk Belgesi veya Helal Kesim Belgesi’ne sahip olma şartı aranır.
3. Helal Parti Malı Uygunluk Belgesi: Gıda ve kozmetik ürünleri kapsamında yürütülen Helal belgelendirme işlemleri neticesinde aynı ürün grubu içinde yer alan belirli bir miktar ve partiye ait olmak üzere düzenlenen dokümandır.
4. Helal Turizm Belgesi: TS OIC/SMIIC 9 Helal Turizm Hizmetleri – Genel Gereklilikler standardına göre konaklama tesislerinde, tur paketlerinde ve diğer turistik hizmetlerin belgelendirme faaliyetlerini kapsar.

 

3. Helal Denetimi Nasıl Olur?

Helal belgelendirme, ürünün ham maddeden başlayarak mamül madde aşamasına kadar bütün proseslerinin, ürün bileşiminde bulunan bütün maddelerin ve katkı maddelerinin; menşei, temin biçimi ve yolları, gerekse temin kaynağı bakımından İslami kriterlere uygun olması gerekliliğine odaklanır.

Denetim süreci, belgelendirme firmasına yapılan başvurunun ardından tesisin helal standardı kapsamında onaylanmasını içerir.

 

Denetim sırasında incelenen başlıca noktalar şunlardır:

• Hammadde ve katkı belgeleri kontrol edilir.
• Üretim hatları, geçişler ve temizlik doğrulama raporları incelenir.
• Ürün / proses ayrımı ve çapraz bulaşma riski kontrol edilir.
• Üretim ekipmanının gözden geçirilmesi ve sanitasyon prosedürleri incelenir.
• Personel eğitimi ve farkındalığı değerlendirilir.
• Düzeltici faaliyet prosedürleri gözden geçirilir.
• Kesimhaneler için; hayvanların tutulduğu alanların, bayıltma metodunun, doğru kesimin ve kesim öncesi/sonrası yapılması gerekenlerin gözden geçirilmesi de denetime dahildir.

 

Denetimlerin ve kontrollerin yapılması neticesinde uygunluk tespit edilirse sertifikalar verilir. Belgelendirme sonrası ise yıllık gözetim denetimi yapılır.

 

4. Helal Danışmanı Kimdir ve Helal Gıda Danışmanlığı Nedir?

Helal Gıda Danışmanlığı, firmaların ürün portföyü ve pazar hedefi analizinden başlayarak, belgelendirme sürecine kadar tüm hazırlık aşamalarında destek sağlayan uzmanlık hizmetidir.

Danışmanlık hizmeti, kuruluşun üst yönetimi ile toplantı yaparak, şirketin mevcut yapısının ve durumunun analiz edilmesiyle başlar. Amaç, kuruluşun ihtiyaçları, yapısı ve prosesleri ile ilgili kanuni gereksinimler göz önünde bulundurularak sisteme özel kurulum gerçekleştirmektir.

 

Helal Gıda Danışmanlığı Kapsamında Verilen Hizmetler:

Hizmet Alanı	Detaylar
Sistem Kurulumu ve Dokümantasyon	Uçtan uca sistem kurulması, Helal standart gerekliliklerini karşılayacak tüm kayıt ve dokümanların sağlanması. Standart gerekliliklerinin kuruma özel karşılanabilmesi için temel dokümantasyon hazırlanması.
Hammadde Kontrolü	Hammadde kontrol sistemi kurulumu, katkı maddeleri belirleme, girdi listelerini kontrol ederek tedarikçilerin yönetilmesi.
Proses Yönetimi	Üretim hattı temizliği / ayrımı prosedürlerinin belirlenmesi, hatta validasyon planı ve risk kontrolü oluşturulması. Kuruluşun faaliyetlerinden kaynaklanan risklere göre gerekli tedbirlerin alınarak kabul edilebilir risk seviyesine indirilmesi.
Denetim Hazırlığı	Mock audit (denetim provası) ve denetim günü saha desteği sağlanması. Belgelendirme denetimine girilmesi ve tetkik sonuçlarına göre tespit edilen eksikliklerin tamamlanması için hazırlık ve çalışmaların yapılması.
Eğitim ve Personel Bilinci	Gıda Güvenliği ekibinin oluşturulması ve atanması. Helal kavramı (teknik ve dini kapsam), katkı maddeleri (E kodları), çapraz bulaşma kontrolü ve temizlik validasyonu gibi konularda eğitimler verilmesi. İç denetçi eğitimlerinin verilmesi ve danışmanlar nezaretinde iç denetim ve yönetimi gözden geçirme toplantısının yapılması.

 

Helal Danışmanı, bir şirketin İslami esaslara dayanan altyapısını tümüyle İslam dininin inanç ve şartlarından alan bu Helal sistemi sistemli bir şekilde kurmasına, belgelendirme sürecinde yol göstermesine ve sürdürülebilir hale getirmesine rehberlik eden uzmandır.

Helal belgelendirme süreci, gıda endüstrisindeki bu karmaşanın ve teknolojik ilerlemelerin getirdiği belirsizliklerin ortadan kaldırılması için uluslararası ticaretin ve işbirliğinin gelişimine fırsat sunmaktadır. Tüketicilerin güvenle tüketim yapabilmesi için, helal gıdaların üretim, ambalajlama, nakil, depolama ve sunum zincirinde güvenilir beslenme imkânı sunması son derece önemlidir.

 

GIDADANISMANLIK.NET olarak tüm Helal süreçlerinde danışmanlık hizmeti sunuyoruz: Helal sisteminin kurulması, Helal dokümantasyon sisteminin kurulması, hammadde uygunluklarının raporlanması, üretim tesis sahasının Helal uygunlukta olmasının sağlanması, Helal denetimine hazırlık süreçlerinin yönetilmesi, Helal denetimine eşlik edilmesi, Helal belgelendirmenin gerçekleştirilmesi. EMİR MUSTAFA ÖNAL, HAK onaylı bir HELAL BAŞ TETKİKÇİSİ olup aynı zamanda Helal Gıda denetimleri gerçekleştirmektedir.